ประเด็นการวัดทรานซิสเตอร์พื้นฐานคือวัดดีเสีย วัดหาขา B-C-E และ วัดหาชนิด NPN / PNP ก่อนวัดต้องเข้าใจว่าขั้วไฟจากสายวัดของมัลติเตอร์แบบเข็มนั้นจะแตกต่างจากขั้วไฟสายวัดของมัลติเตอร์แบบดิจิตอล ถ้าไม่เข้าใจประเด็นนี้ทำให้งงและจำวิธีวัดไม่ได้ ถ้าเข้าใจจะวัดเป็นและจำได้ตลอดกาล ให้จำไว้ว่าสายวัดสีแดงของมัลติมิเตอร์แบบเข็มมีไฟขั้ว - จ่ายออกมา และสายวัดสีดำมีไฟขั้ว + จ่ายออกมาที่เป็นแบบนี้เพราะเนื่องจากวงจรข้างในของมัลติมิเตอร์แบบเข็มสายวัดจะต่ออยู่กับแบตเตอรี่ข้างในเมื่อใช้ย่านวัดตัวต้านทานจะมีไฟจ่ายออกมา ปกติแล้วการวัดทรานซิสเตอร์จะให้ย่านวัด Rx10 มีไฟจ่ายออกมา 3VDC 15mA , Rx1K มีไฟจ่ายออกมา 3VDC 15uA และ Rx10K มีไฟจ่ายออกมา 9VDC ไฟที่จ่ายออกมาและขั้วไฟจากสายวัดใช้ไบอัสทรานซิสเตอร์และใช้อธิบายว่าทำไมเข็มของมัลติมิเตอร์จึงขึ้นหรือเข็มไม่ขึ้น ( กระแสไหลและกระแสไม่ไหลนั่นเอง )
ขั้นตอนต่อไปนี้จำเป็นสำหรับมือใหม่ต้องวัดเป็นและวัดแบบเข้าใจก่อน สำหรับคนที่วัดชำนาญแล้วจะวัดแบบสุ่มไปเลย ทรานซิสเตอร์ที่เสียส่วนใหญ่คือขาดและซ๊อต ถ้าขาดวัดสลับสายสลับขาอย่างไรก็ตามเข็มจะไม่ขึ้นเลย ถ้าซ๊อตวัดสลับสายสลับขาอย่างไรก็ตามเข็มจะขึ้นสุดสเกลได้ค่าความต้านต่ำมาก นี้คือการวัดแบบสุ่มโดยมุ่งไปที่การเสียแบบขาดกับเสียแบบซ๊อต
สายวัดสีแดงจ่ายไฟ - และสายวัดสีดำจ่ายไฟ +
มองทรานซิสเตอร์เป็นไดโอด 2
เพื่อให้เข้าใจการวัดทรานซิสเตอร์ง่ายๆให้มองทรานซิสเตอร์เป็นไดโอด 2 ตัวต่อกัน โดยทรานซิสเตอร์ชนิด NPN = ไดโอด 2 ตัวต่อคอมมอนแอโนด และ ทรานซิสเตอร์ชนิด PNP = ไดโอด 2 ตัวต่อคอมมอนแคโทด จะใช้โมเดลไดโอด 2 ตัวนี้วัดทรานซิสเตอร์จริงในขั้นตอนต่อไป
ทรานซิสเตอร์ชนิด NPN = ไดโอด 2 ตัวต่อคอมมอนแอโนด
ทรานซิสเตอร์ชนิด PNP = ไดโอด 2 ตัวต่อคอมมอนแคโทด
ใช้ทรานซิสเตอร์เบอร์ 2N3904 ในการวัดสาธิต
ขั้นตอนวัดวัดทรานซิสเตอร์
ใช้ทรานซิสเตอร์เบอร์ 2N3904 ในการวัดสาธิตเบอร์นี้มีตำเหน่งขาเรียงตามรูปด้านบนกรณีเป็นทรานซิสเตอร์เบอร์อื่นๆก็ให้ค้นหาตำเหน่งขาจาก Datasheet
1. วัดขา B กับขา E และวัดขา B กับขา C
ใช้มิเตอร์ย่านวัด Rx10 และปรับซีโรโอห์มก่อนวัดเพื่อให้ผลการวัดถูกต้อง
2. ให้วัดและสลับสายวัด พิจารณาผลดังนี้ถ้าทรานซิสเตอร์ดีเข็มจะขึ้นมาก 1 ครั้งและเข็มไม่ขึ้น 1 ครั้ง
เสียลักษณะขาดวัดแล้วเข็มไม่ขึ้นเลย เสียลักษณะช๊อตวัดแล้วเข็มขึ้นสุดสเกล
วัดขา B กับขา E ขา B อยู่ตรงกลาง สายวัดสีดำจ่ายไฟ + ( ชนิด NPN)
จากโมเดลไดโอด 2 ตัวด้านบนเข็มขึ้นเพราะไดโอดได้รับไบอัสตรง
วัดขา B กับขา C ขา B อยู่ตรงกลาง สายวัดสีดำจ่ายไฟ + ( ชนิด NPN)
จากโมเดลไดโอด 2 ตัวด้านบนเข็มขึ้นเพราะไดโอดได้รับไบอัสตรง
สลับสายวัด วัดขา B กับขา E ขา B อยู่ตรงกลาง สายวัดสีดำจ่ายไฟ + ( ชนิด NPN)
จากโมเดลไดโอด 2 ตัวด้านบนเข็มไม่ขึ้นเพราะไดโอดได้รับไบอัสกลับ
สลับสายวัด วัดขา B กับขา C ขา B อยู่ตรงกลาง สายวัดสีดำจ่ายไฟ + ( ชนิด NPN)
จากโมเดลไดโอด 2 ตัวด้านบนเข็มไม่ขึ้นเพราะไดโอดได้รับไบอัสกลับ
3. วัดขา C กับขา E ให้วัดและสลับสายวัด
ใช้ Rx10K สำหรับทรานซิสเตอร์ชนิดซิลิกอน และ Rx1K สำหรับเจอร์เมเนียม
ถ้าทรานซิสเตอร์ดีเข็มขึ้นมาก 1 ครั้ง และเข็มไม่ขึ้น 1 ครั้ง ( หรือขึ้นน้อยก็ได้)
เสียลักษณะขาดวัดแล้วเข็มไม่ขึ้นเลยสักครั้ง เสียลักษณะช๊อตวัดแล้วเข็มขึ้นสุดสเกลทั้ง 2 ครั้ง
วัดขา C กับขา E เข็มขึ้นมาก 1 ครั้ง
สลับสายวัด วัดขา C กับขา E เข็มไม่ขึ้น 1 ครั้ง ( อาจขึ้นน้อยชี้ใกล้แถว ∞ )
การวัดหาขา B-C-E ของทรานซิสเตอร์
1. การวัดหาขา B ให้ใช้ R x 10 สุ่มวัดจะเจอครั้งที่เข็มขึ้นมาก 2 ครั้ง ตรงจุดนี้คือคอมมอนของไดโอด
พิจารณารูปด้านล่างจะทราบทั้งชนิดของทรานซิสเตอร์และตำเหน่งของขา B
สายวัดสีดำมีขั้วไฟ + ดังนั้นเป็นทรานซิสเตอร์ชนิด NPN สายสีดำคือขา B
วัดแล้วเข็มขึ้นเพราะไดโอดได้รับไออัสตรง
สายวัดสีแดงมีขั้วไฟ - ดังนั้นเป็นทรานซิสเตอร์ชนิด PNP สายสีแดงคือขา B
วัดแล้วเข็มขึ้นเพราะไดโอดได้รับไออัสตรง
2. วัดหาขา C และขา E
หลังจากได้ขา B เรียบร้อยแล้ว 2 ขาที่เหลือคือขา C และขา E นอกจากทราบขา B แล้วยังทราบชนิดของทรานซิสเตอร์ด้วย
ใช้ย่านวัด Rx10K วัด หาขา C และขา E
วัดและสลับสายวัด ให้พิจารณาครั้งที่เข็มมิเตอร์ขึ้นมาก
ถ้าเป็นทรานซิสเตอร์ชนิด NPN สายวัดสีแดง ( ขั้วไฟ -) คือขา C (ข้อสังเกตุให้จำตรง NNคือขา C)
ถ้าเป็นทรานซิสเตอร์ชนิด PNP สายวัดสีดำ ( ขั้วไฟ +) คือขา C (ข้อสังเกตุให้จำตรง PP คือขา C )
ให้สังเกตทรานซิสเตอร์ชนิด NPN สายวัดสีแดง ( ขั้วไฟ -) คือขา C (ข้อสังเกตุให้จำตรง NNคือขา C)
วัดขา C และ E ครั้งที่เข็มไม่ขึ้น
ทรานซิสเตอร์ชนิด NPN ให้สังเกต NN คือ -
ขั้วไฟลบคือสายสีแดง ดั้งนั้นสายสีแดงเป็นขา C
ทรานซิสเตอร์ชนิด NPN เบอร์ 2N3904
ให้สังเกตทรานซิสเตอร์ชนิด PNP สายวัดสีดำ ( ขั้วไฟ +) คือขา C (ข้อสังเกตุให้จำตรง PP คือขา C )
ดูครั้งที่เข็มขึ้นมาก พิจารณา 3 รูปด้านล่างนี้
วัดขา C และ E ครั้งที่เข็มไม่ขึ้น
ทรานซิสเตอร์ชนิด PNP ให้สังเกต PP คือ +
ขั้วไฟบวกคือสายสีดำ ดั้งนั้นสายสีดำเป็นขา C
ทรานซิสเตอร์ชนิด PNP เบอร์ 2N3906
เลือกหัวข้อต่อไปนี้ เพื่ออ่านต่อ
เช่น การวัดอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ มี 17 ตอน
